Birleşik Krallık’taki Ulusal Sıhhat Hizmeti’nden (NHS) bilim insanları, Bristol ve Cambridge üniversitelerinin sayesinde, laboratuvarda üretilen kanla iki beşere başarılı bir nakil süreci gerçekleştirdi. Yapılan süreç klinik çalışma kapsamında bir birinci manasını taşıyor.
Hafta başında gerçekleştirilen yapay kan nakli kararında rastgele bir makus tesir saptanmadı. Güvenlik için bu denemelerde son derece küçük, yaklaşık bir yahut iki çay kaşığı kadar kan nakli gerçekleştirildi. Ek olarak beşerli klinik testler sekiz sağlıklı gönüllüyle devam ettirilecek.
Yapay kan nasıl oluşturuldu?
Araştırma ve klinik deney kapsamında bilim insanları bedene oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerine odaklanıyor. Yapay kanın üretilme süreci ise olağan bir yarım litre (470 ml) kan bağışıyla başlıyor. daha sonrasında ise manyetik boncuklar sayesinde kırmızı kan hücresi olma yeteneğine sahip kök hücreleri ayrıştırılıyor. Ayrıştırılan kök hücrelerinin çabucak sonrasındasında laboratuvar ortamında çoğalması sağlanıyor. Kâfi ölçüye ulaşıldığında kök hücreleri, kırmızı kan hücresi olmaları için yönlendiriliyor.
Tüm bu süreç yaklaşık olarak üç hafta sürüyor ve yaklaşık yarım milyon kök hücreden oluşan bir havuzdan 50 milyar kırmızı kan hücresi elde ediliyor. Elde edilen kırmızı kan hücreleri nakle uygun olacak biçimde filtreleniyor ve yaklaşık yapay olarak üretilmiş 15 milyar kan hücresi üretilmiş oluyor.
Çok az kan kümeleri için hayati değer taşıyor
Dünya genelinde hayli ender olan kan kümeleri olduğu biliniyor. ötürüsıyla projenin sonuncu emeli bu ender kan kümelerini üretebilmek. Yapay kan, orak hücreli anemi hastaları üzere sistemli ve daima kan nakline gereksinim duyan bireyler için hayati kıymete sahip.
Bunun ötesinde AB-negatif gibi popülasyonun yüzde birinde olan az kan kümeleri da bulunuyor. Ek olarak Bombay kan grubu olarak da bilinen Hh üzere daha da ender tipler de bulunuyor. O denli ki Bombay kan kümesi dünya nüfusunun yalnızca 0,0004’ünde görülüyor. Az kan kümelerine ek olarak doku ahenginin da olması gerekiyor, aksi takdirde beden kanı reddetmeye başlıyor.
Bristol Üniversitesi’nden Profesör Ashley Toye BBC’ye verdiği demeçte, “Gelecekte mümkün olduğu kadar epeyce kan yapmak istiyoruz, bu yüzden başımdaki vizyon, olağan bir kan bağışına kıyasla daima olarak kan üreten makinelerle dolu bir oda” dedi.
Çalışmanın bir öbür gayesi ise sentezlenen kanın daha uzun ömürlü olup olmadığını görmek. Bedenimiz daima olarak kırmızı kan hücreleri üretiyor ve bunu 120 günde bir gerçekleştiriyor. Kan bankaları üzere bağış edilen kanlarda bu durum bu türlü işlemiyor çünkü raftaki kanda farklı yaşlardan kan hücreleri yer alıyor. ötürüsıyla laboratuvarda üretilen kan hücrelerinin hepsi “genç” olduğundan teorik olarak yenilenme gerekmeden 120 gün sirkülasyonda kalması gerekiyor.
Bu teoriyi test edebilmek için deneklere enjekte edilen kan hücreleri radyoaktif izotopla etiketlenmiş durumda. En az dört ay daha sonra bu kan hücrelerinin durumuna bakılacak
Maliyet çok yüksek
Denemeler başarılı olursa, kan bankalarında ve hastanelerde muhtaçlık duyulan kan kümesi eksikliği artık epeyce daha az olacak. Üstelik en az kan kümesinin bile üretilmesi kelam konusu olacak. Öte yandan yapay kan üretme süreci pek maliyetli. Araştırmacılar kesin bir sayı vermeme konusunda ısrarcı olsa da işlemin “oldukça pahalı” olduğu aktarılıyor. Araştırmacılar yapay kan üretmenin tek meselesinin maliyet olmadığı, randıman konusunda da ilerlemeler gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Hafta başında gerçekleştirilen yapay kan nakli kararında rastgele bir makus tesir saptanmadı. Güvenlik için bu denemelerde son derece küçük, yaklaşık bir yahut iki çay kaşığı kadar kan nakli gerçekleştirildi. Ek olarak beşerli klinik testler sekiz sağlıklı gönüllüyle devam ettirilecek.
Yapay kan nasıl oluşturuldu?
Araştırma ve klinik deney kapsamında bilim insanları bedene oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerine odaklanıyor. Yapay kanın üretilme süreci ise olağan bir yarım litre (470 ml) kan bağışıyla başlıyor. daha sonrasında ise manyetik boncuklar sayesinde kırmızı kan hücresi olma yeteneğine sahip kök hücreleri ayrıştırılıyor. Ayrıştırılan kök hücrelerinin çabucak sonrasındasında laboratuvar ortamında çoğalması sağlanıyor. Kâfi ölçüye ulaşıldığında kök hücreleri, kırmızı kan hücresi olmaları için yönlendiriliyor.
Tüm bu süreç yaklaşık olarak üç hafta sürüyor ve yaklaşık yarım milyon kök hücreden oluşan bir havuzdan 50 milyar kırmızı kan hücresi elde ediliyor. Elde edilen kırmızı kan hücreleri nakle uygun olacak biçimde filtreleniyor ve yaklaşık yapay olarak üretilmiş 15 milyar kan hücresi üretilmiş oluyor.
Çok az kan kümeleri için hayati değer taşıyor
Dünya genelinde hayli ender olan kan kümeleri olduğu biliniyor. ötürüsıyla projenin sonuncu emeli bu ender kan kümelerini üretebilmek. Yapay kan, orak hücreli anemi hastaları üzere sistemli ve daima kan nakline gereksinim duyan bireyler için hayati kıymete sahip.
Bunun ötesinde AB-negatif gibi popülasyonun yüzde birinde olan az kan kümeleri da bulunuyor. Ek olarak Bombay kan grubu olarak da bilinen Hh üzere daha da ender tipler de bulunuyor. O denli ki Bombay kan kümesi dünya nüfusunun yalnızca 0,0004’ünde görülüyor. Az kan kümelerine ek olarak doku ahenginin da olması gerekiyor, aksi takdirde beden kanı reddetmeye başlıyor.
Bristol Üniversitesi’nden Profesör Ashley Toye BBC’ye verdiği demeçte, “Gelecekte mümkün olduğu kadar epeyce kan yapmak istiyoruz, bu yüzden başımdaki vizyon, olağan bir kan bağışına kıyasla daima olarak kan üreten makinelerle dolu bir oda” dedi.
Çalışmanın bir öbür gayesi ise sentezlenen kanın daha uzun ömürlü olup olmadığını görmek. Bedenimiz daima olarak kırmızı kan hücreleri üretiyor ve bunu 120 günde bir gerçekleştiriyor. Kan bankaları üzere bağış edilen kanlarda bu durum bu türlü işlemiyor çünkü raftaki kanda farklı yaşlardan kan hücreleri yer alıyor. ötürüsıyla laboratuvarda üretilen kan hücrelerinin hepsi “genç” olduğundan teorik olarak yenilenme gerekmeden 120 gün sirkülasyonda kalması gerekiyor.
Bu teoriyi test edebilmek için deneklere enjekte edilen kan hücreleri radyoaktif izotopla etiketlenmiş durumda. En az dört ay daha sonra bu kan hücrelerinin durumuna bakılacak
Maliyet çok yüksek
Denemeler başarılı olursa, kan bankalarında ve hastanelerde muhtaçlık duyulan kan kümesi eksikliği artık epeyce daha az olacak. Üstelik en az kan kümesinin bile üretilmesi kelam konusu olacak. Öte yandan yapay kan üretme süreci pek maliyetli. Araştırmacılar kesin bir sayı vermeme konusunda ısrarcı olsa da işlemin “oldukça pahalı” olduğu aktarılıyor. Araştırmacılar yapay kan üretmenin tek meselesinin maliyet olmadığı, randıman konusunda da ilerlemeler gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtiyor.