Dolardaki yükselişin, enflasyonu daha da yükselteceği öngörülebiliyor. Yılbaşında bu yana 4-5 ay öncesine bakılırsa yüksek bir düzeyde de olsa stabil seyreden, dolar/TL bir daha yükselişe geçti. Bu yükselişte yurt içi ve dışı birfazlaca etken mevcut olurken, uzmanlar devam edip etmeyeceğini yorumladı. Enflasyondaki yükselişi ise ekonomistler bir nevi ‘hırsızlık’ olarak görüyorlar.
Türkiye’nin risk primi göstergesi olan CDS’leri 700 baz puanın üzerine çıkarak rekoruna bir daha yaklaştı
twitter.com
TL, geçen yıl dolara karşı yaşadığı yüzde 44’lük paha kaybının akabinde bu yıl daha istikrarlı bir seyir izlemekteydi.
Ne oldu da TL bir daha kıymet kaybetmeye başladı?
TL’de kıymet kaybı, yurt ortasında yaşanan gelişmelerden çok doların dünya çapında paha kazanmasından kaynaklanıyor.
2000 yılından beri birinci kez bu kadar yüksek bir faiz artışı gerçekleştiren Fed, yükselen enflasyon ile uğraş etmek için para siyasetinde sıkılaşmaya gideceğini duyurmuştu. Siyaset faiz oranını yüzde 0,75-1,00 düzeyine yükseltti.
Türkiye’de yüksek enflasyona karşın düşük faiz siyaseti izlenirken, TL üzerinde baskı artıyor.
Türkiye iktisadı 2018 ve 2021’de yaşanan kur atakları daha sonrası rezervlerindeki azalma ve dövize endeksli iktisat ile kurdaki dalgalanmalara karşı daha kırılgan bir hale döndü.
TL’nin Çarşamba gününden beri dolara karşı bedel kaybı yüzde 3,3’ü buldu.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran, İsviçre merkezli Swissquote bankasından kıdemli analist İpek Özkardeşkaya, ‘Doların global olarak kuvvetli olması ve TCMB’nin yükselen enflasyon ile paralel bir siyaset gütmemesi, TL’deki baskının artmasına yol açıyor’ yorumunda bulundu. Özkardeşkaya, güçlenen dolara karşı TL’yi istikrarda tutabilmek için TCMB’nin sorumluluğunun arttığını aktardı.
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, kurdaki kırılımı ise şöyle açıklıyor????
twitter.com
“Döviz kurunda üst istikamet sürecek”
Sözcü’den Emre Deveci haberine gore, Ekonomist Murat Kubilay, Ukrayna savaşı ile tekrar yeterlice bozulan cari açık finansmanının, KKM ile bozulan dövizlerle karşılanmaya çalışıldığını, güç fiyatlarındaki sert artışın da yeni savunma hattını 14 ‘ten 15 TL düzeyine çektiğini hatırlattı. Doların dünya çapında yüzde 5 ila 7 içinde son birkaç haftadır kıymet kazanması bu savunma çizgisinin kırılmasının tetikleyici sebebi olduğuna işaret ediyor.
Kubilay dolar için ise şu ikazda bulundu:
Kısa vadede döviz kurunda üst taraf sürecek, lakin geçtiğimiz yılın kasım ve aralık aylarındaki ölçüsüz bir patlama için çabucak hemen kâfi gerilim birikimi yok. Ama 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yeni bir şok için önkoşullar sağlanmış olacak.
“Şimdilik ihracat korkularıyla denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum”
Sardis Research Danışmanlık Stratejisti Cihan Kırıkoğlu ise şu değerlendirmede bulundu:
Üretici enflasyonundaki artış, kur yükselişinin fazlaca üzerinde, bu durum ihracatçının rekabetçiliğini azaltıyor. Üstüne bir de global para üniteleri dolara karşı bedel kaybettikçe, TL’nin nazaranceli rekabetçiliği daha da azalıyor. Bunun için kurların yükselmesini arzulayan bir kesim var aslına bakarsan. Kurlara rezervler ile müdahale edildiğini biliyoruz, orada çabucak hemen sona dayanılmadı lakin orta vadeli görünümün riskli olduğu belirli. Yazın düşük güç faturası ve turist girişleri ile kısa vadeli rahatlama sağlansa da kışa hakikat bir daha geçen sene gündeme gelen mevzuları konuşmaya başlayacağız. Ben şimdilik ihracat telaşlarıyla denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum.
“Yeterli rezerviniz yoksa kozmik iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz”
East Capital kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, kur artışında iki niçine dikkat çekerek şunları söylemiş oldu:
Birincisi, Fed’in şahinleşen duruşu ve buna bağlı olarak artan Amerikan tahvil faizlerinin gelişmekte olan piyasa kurlarına yaptığı baskı. Bu durum riskten kaçış çerçevesinde Türkiye, Şili, Kolombiya üzere kırılgan ekonomileri etkilediği üzere resesyon beklentileri ile emtia ihracatçısı, mesela Brezilya ve Güney Afrika kurlarını da zayıflatıyor. İkincisi de Türkiye’ye has gelişmeler olarak yüksek enflasyon ile süratle kaybedilen rekabet gücü ve dış ticaret açığındaki önlenemez yükseliş. Kısa vadede tesirleri yumuşatmak ismine kâfi rezerviniz de yoksa üniversal iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz.
“Tasarruflarınız için makûs bir haberim var; 2022 sonuna geldiğimizde yarısının alındığını nazaranceksiniz”
Yukarıdaki cümleler Ekonomist Cihan İhtilal Zelyut’un Yeniçağ’daki ‘Birikimlerinizin yarısını alacaklar!’ başlıklı yazısından. Zelyut, şöyleki devam ediyor:
Nasıl olacak bu iş derseniz 21. yüzyılda bir milletin soyulması elbette zorla, direkt el koyarak olmaz. Çağa uygun, kitabına uydurulmuş formüller vardır. Bu metotlar sonuçta geniş halk kitlelerinden parayı alıp, memnun bir azınlığa transferde kullanılır. Yapılan, öz prestiji ile hırsızlıktır fakat iktisat jargonunda daha kibar, insanları tahrik etmeyecek tanımlamalar ile tesiri hafifçeletilmeye çalışılmıştır.
Birikimlerinizin yarısını alacak temel yola gelelim mi? Bu bozuk gelir dağılımı ile şayet elinizde birazcık da olsa tasarruf kaldı ise sevinmeyin. Bu sefer ikinci prosedür devreye girecek ve o koruduğunuz parayı bu sefer mutlaka oligarklara aktaracaktır. Bundan kaçışınız yok. bu biçimde ikinci tekniği anlatmaya başlayalım.
“Ama bu metodu anlamak için Türkiye için enflasyon beklentilerini konuşmak gerek. Son beklentiler nedir?”
1- TCMB, 2022 yıl sonu enflasyon varsayımını yüzde 23,2’ten yüzde 42,8’e çıkardı.
2- JPMorgan, Mayıs ayında enflasyonun yüzde 72 ile tepeyi nazaranceğini, gerekçe olarak da talebin kuvvetli olmaya devam ettiği, maliyet kaynaklı enflasyonist baskıların kuvvetli olduğu ve kredibilitenin zayıflamaya devam ettiğini, Türkiye’de enflasyonun Mayıs ayında yüzde 72 ile zirve yapacağını, Aralık ayına kadar da enflasyonun yüzde 65-75 aralığında kalacağını, Aralık ayında kuvvetli baz tesiriyle 49,5’a gerilemesini beklediklerini söz etti.
3- Barclays, enflasyonun yıl sonunda yüzde 53’e gerilemedilk evvel Temmuz’da yüzde 80 ile zirve yapmasını bekliyoruz dedi.
4- Fitch, 22 Mart’ta yayınladığı notta enflasyonun gelecek aylarda yüzde 60 civarına yükselmesini öngörmüştü, bu öngörüsünün de aşıldığını gördük. 2022 yıl sonu enflasyon kestirimi için yüzde 49 demişlerdi son sayıyla 50 üzerine çekeceklerdir.
“Büyük işverenler girdi artırımlarını vatandaşa yansıtıyor”
Onlar için enflasyonun bir kıymeti yok. Keyifleri yerine. Ezililk evvel vatandaş, daha sonra KOBİ ve esnaf oluyor bilhassa bu kesim halkın alım gücünün düşüşü karşısında daha sert bir biçimde etkileniyor, hatta iflas tehlikesi yaşıyor. Lakin bunlar aslına bakarsanız gelir piramidinin üstünde değiller. Oligark olarak tanımladığımız büyük sermaye ve hükümete yakın kümeler ise enflasyonda dahi büyümeye devam ediyor.
“Vatandaşın güç bela kenara attığı üç kuruşu için işler bu noktadan daha sonra berbat gitmeye başlıyor zira enflasyon tasarrufun alım gücünü eritiyor”
Bankada 2022 Ocak ayında 100 bin lirası olan bir vatandaş 31 Aralık günü bu parasıyla piyasaya çıktığında başlangıçta satın aldığı mal ve hizmet ölçüsünün yarısı kadar satın alma yapabilecek. Tahminen banka ekstresinde 100 bin sayısı motamot kalıyor olabilir fakat bu paranın alım gücünün yarısının gitmesi aslında bu birikimin başlangıca nazaran 50 bin TL’ye inmesi demektir.
“Enflasyon yalnızca kıymanın, domatesin, soğanın, meskenin fiyatının artması demek değil, yarınlar için kenarda tuttuğumuz birikimlerin de yok olması demek”
Bunu dolara ya da kur muhafazalı esere çevirerek bu akışa direnmeye çalışabilirsiniz lakin enflasyondan kaçamazsınız. Omurdaki maliyetleri ile sizi ebediyen ziyanlı çıkarır.
Kur korumalı ürünle dolar artışı olursa farkı alırsınız fakat baskı altında tutulan kur varken, enflasyondan düşük verilen faizle gerçek manada ziyan edersiniz. Amerikan Doları aldığınızda da ABD enflasyonu kadar para kaybınız oluşur. Lakin bu kayıp lira kadar olmadığı için tercih edilir.
Türkiye’nin risk primi göstergesi olan CDS’leri 700 baz puanın üzerine çıkarak rekoruna bir daha yaklaştı
twitter.com
TL, geçen yıl dolara karşı yaşadığı yüzde 44’lük paha kaybının akabinde bu yıl daha istikrarlı bir seyir izlemekteydi.
Ne oldu da TL bir daha kıymet kaybetmeye başladı?
TL’de kıymet kaybı, yurt ortasında yaşanan gelişmelerden çok doların dünya çapında paha kazanmasından kaynaklanıyor.
2000 yılından beri birinci kez bu kadar yüksek bir faiz artışı gerçekleştiren Fed, yükselen enflasyon ile uğraş etmek için para siyasetinde sıkılaşmaya gideceğini duyurmuştu. Siyaset faiz oranını yüzde 0,75-1,00 düzeyine yükseltti.
Türkiye’de yüksek enflasyona karşın düşük faiz siyaseti izlenirken, TL üzerinde baskı artıyor.
Türkiye iktisadı 2018 ve 2021’de yaşanan kur atakları daha sonrası rezervlerindeki azalma ve dövize endeksli iktisat ile kurdaki dalgalanmalara karşı daha kırılgan bir hale döndü.
TL’nin Çarşamba gününden beri dolara karşı bedel kaybı yüzde 3,3’ü buldu.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran, İsviçre merkezli Swissquote bankasından kıdemli analist İpek Özkardeşkaya, ‘Doların global olarak kuvvetli olması ve TCMB’nin yükselen enflasyon ile paralel bir siyaset gütmemesi, TL’deki baskının artmasına yol açıyor’ yorumunda bulundu. Özkardeşkaya, güçlenen dolara karşı TL’yi istikrarda tutabilmek için TCMB’nin sorumluluğunun arttığını aktardı.
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, kurdaki kırılımı ise şöyle açıklıyor????
twitter.com
“Döviz kurunda üst istikamet sürecek”
Sözcü’den Emre Deveci haberine gore, Ekonomist Murat Kubilay, Ukrayna savaşı ile tekrar yeterlice bozulan cari açık finansmanının, KKM ile bozulan dövizlerle karşılanmaya çalışıldığını, güç fiyatlarındaki sert artışın da yeni savunma hattını 14 ‘ten 15 TL düzeyine çektiğini hatırlattı. Doların dünya çapında yüzde 5 ila 7 içinde son birkaç haftadır kıymet kazanması bu savunma çizgisinin kırılmasının tetikleyici sebebi olduğuna işaret ediyor.
Kubilay dolar için ise şu ikazda bulundu:
Kısa vadede döviz kurunda üst taraf sürecek, lakin geçtiğimiz yılın kasım ve aralık aylarındaki ölçüsüz bir patlama için çabucak hemen kâfi gerilim birikimi yok. Ama 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yeni bir şok için önkoşullar sağlanmış olacak.
“Şimdilik ihracat korkularıyla denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum”
Sardis Research Danışmanlık Stratejisti Cihan Kırıkoğlu ise şu değerlendirmede bulundu:
Üretici enflasyonundaki artış, kur yükselişinin fazlaca üzerinde, bu durum ihracatçının rekabetçiliğini azaltıyor. Üstüne bir de global para üniteleri dolara karşı bedel kaybettikçe, TL’nin nazaranceli rekabetçiliği daha da azalıyor. Bunun için kurların yükselmesini arzulayan bir kesim var aslına bakarsan. Kurlara rezervler ile müdahale edildiğini biliyoruz, orada çabucak hemen sona dayanılmadı lakin orta vadeli görünümün riskli olduğu belirli. Yazın düşük güç faturası ve turist girişleri ile kısa vadeli rahatlama sağlansa da kışa hakikat bir daha geçen sene gündeme gelen mevzuları konuşmaya başlayacağız. Ben şimdilik ihracat telaşlarıyla denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum.
“Yeterli rezerviniz yoksa kozmik iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz”
East Capital kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, kur artışında iki niçine dikkat çekerek şunları söylemiş oldu:
Birincisi, Fed’in şahinleşen duruşu ve buna bağlı olarak artan Amerikan tahvil faizlerinin gelişmekte olan piyasa kurlarına yaptığı baskı. Bu durum riskten kaçış çerçevesinde Türkiye, Şili, Kolombiya üzere kırılgan ekonomileri etkilediği üzere resesyon beklentileri ile emtia ihracatçısı, mesela Brezilya ve Güney Afrika kurlarını da zayıflatıyor. İkincisi de Türkiye’ye has gelişmeler olarak yüksek enflasyon ile süratle kaybedilen rekabet gücü ve dış ticaret açığındaki önlenemez yükseliş. Kısa vadede tesirleri yumuşatmak ismine kâfi rezerviniz de yoksa üniversal iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yasadığımızı söyleyebiliriz.
“Tasarruflarınız için makûs bir haberim var; 2022 sonuna geldiğimizde yarısının alındığını nazaranceksiniz”
Yukarıdaki cümleler Ekonomist Cihan İhtilal Zelyut’un Yeniçağ’daki ‘Birikimlerinizin yarısını alacaklar!’ başlıklı yazısından. Zelyut, şöyleki devam ediyor:
Nasıl olacak bu iş derseniz 21. yüzyılda bir milletin soyulması elbette zorla, direkt el koyarak olmaz. Çağa uygun, kitabına uydurulmuş formüller vardır. Bu metotlar sonuçta geniş halk kitlelerinden parayı alıp, memnun bir azınlığa transferde kullanılır. Yapılan, öz prestiji ile hırsızlıktır fakat iktisat jargonunda daha kibar, insanları tahrik etmeyecek tanımlamalar ile tesiri hafifçeletilmeye çalışılmıştır.
Birikimlerinizin yarısını alacak temel yola gelelim mi? Bu bozuk gelir dağılımı ile şayet elinizde birazcık da olsa tasarruf kaldı ise sevinmeyin. Bu sefer ikinci prosedür devreye girecek ve o koruduğunuz parayı bu sefer mutlaka oligarklara aktaracaktır. Bundan kaçışınız yok. bu biçimde ikinci tekniği anlatmaya başlayalım.
“Ama bu metodu anlamak için Türkiye için enflasyon beklentilerini konuşmak gerek. Son beklentiler nedir?”
1- TCMB, 2022 yıl sonu enflasyon varsayımını yüzde 23,2’ten yüzde 42,8’e çıkardı.
2- JPMorgan, Mayıs ayında enflasyonun yüzde 72 ile tepeyi nazaranceğini, gerekçe olarak da talebin kuvvetli olmaya devam ettiği, maliyet kaynaklı enflasyonist baskıların kuvvetli olduğu ve kredibilitenin zayıflamaya devam ettiğini, Türkiye’de enflasyonun Mayıs ayında yüzde 72 ile zirve yapacağını, Aralık ayına kadar da enflasyonun yüzde 65-75 aralığında kalacağını, Aralık ayında kuvvetli baz tesiriyle 49,5’a gerilemesini beklediklerini söz etti.
3- Barclays, enflasyonun yıl sonunda yüzde 53’e gerilemedilk evvel Temmuz’da yüzde 80 ile zirve yapmasını bekliyoruz dedi.
4- Fitch, 22 Mart’ta yayınladığı notta enflasyonun gelecek aylarda yüzde 60 civarına yükselmesini öngörmüştü, bu öngörüsünün de aşıldığını gördük. 2022 yıl sonu enflasyon kestirimi için yüzde 49 demişlerdi son sayıyla 50 üzerine çekeceklerdir.
“Büyük işverenler girdi artırımlarını vatandaşa yansıtıyor”
Onlar için enflasyonun bir kıymeti yok. Keyifleri yerine. Ezililk evvel vatandaş, daha sonra KOBİ ve esnaf oluyor bilhassa bu kesim halkın alım gücünün düşüşü karşısında daha sert bir biçimde etkileniyor, hatta iflas tehlikesi yaşıyor. Lakin bunlar aslına bakarsanız gelir piramidinin üstünde değiller. Oligark olarak tanımladığımız büyük sermaye ve hükümete yakın kümeler ise enflasyonda dahi büyümeye devam ediyor.
“Vatandaşın güç bela kenara attığı üç kuruşu için işler bu noktadan daha sonra berbat gitmeye başlıyor zira enflasyon tasarrufun alım gücünü eritiyor”
Bankada 2022 Ocak ayında 100 bin lirası olan bir vatandaş 31 Aralık günü bu parasıyla piyasaya çıktığında başlangıçta satın aldığı mal ve hizmet ölçüsünün yarısı kadar satın alma yapabilecek. Tahminen banka ekstresinde 100 bin sayısı motamot kalıyor olabilir fakat bu paranın alım gücünün yarısının gitmesi aslında bu birikimin başlangıca nazaran 50 bin TL’ye inmesi demektir.
“Enflasyon yalnızca kıymanın, domatesin, soğanın, meskenin fiyatının artması demek değil, yarınlar için kenarda tuttuğumuz birikimlerin de yok olması demek”
Bunu dolara ya da kur muhafazalı esere çevirerek bu akışa direnmeye çalışabilirsiniz lakin enflasyondan kaçamazsınız. Omurdaki maliyetleri ile sizi ebediyen ziyanlı çıkarır.
Kur korumalı ürünle dolar artışı olursa farkı alırsınız fakat baskı altında tutulan kur varken, enflasyondan düşük verilen faizle gerçek manada ziyan edersiniz. Amerikan Doları aldığınızda da ABD enflasyonu kadar para kaybınız oluşur. Lakin bu kayıp lira kadar olmadığı için tercih edilir.