Professional
New member
Ayşegül Kahvecioğlu / ANKARA – Cumhur İttifakı ortakları AK Parti ve MHP’nin uzun müddettir üzerinde çalıştığı, Milletvekili Seçimi Kanunu başta olmak üzere seçimle ilgili birtakım kanunlarda değişiklik öngoren 15 unsurluk düzenleme iki partinin ortak yasa teklifi olarak dün TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Seçim barajını yüzde 7’ye düşürmekle birlikte ittifak sisteminin milletvekili paylaşımında radikal değişiklikleri öngoren kanun teklifi AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Lider Yardımcısı Feti Yıldız tarafınca dün belirtildi. Teklifte yer alan belirli başlı düzenlemeler şu biçimde:
BARAJ YÜZDE 7: Genel seçimlerde milletvekili çıkarabilmek için aşılması gereken seçim barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüldü. Seçim ittifakı yapılması halinde yüzde 7’lik barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı temel alınacak ve bu siyasi partiler için ayrıyeten baraj hesaplaması yapılmayacak. AK Parti kaynakları, bu düzenlemede bilhassa son seçimlerde CHP seçmeninin HDP’ye barajı aşabilmesi için verdiği “emanet oyların” da tesirli olduğunu belirtiyor.
VEKİL DAĞILIMI: İttifakın aldığı oy toplamı yüzde 7’yi geçtiği takdirde, seçim etraflarında milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak ortasında yer alan her bir partinin o seçim etrafında aldığı oy sayısı dikkate alınarak d’Hondt sistemine nazaran yapılacak. Yani ittifak olarak yüzde 7 barajını geçen partiler, seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan, ortasında bulunduğu ittifakın “artık oy”undan faydalanarak milletvekili çıkaramayacak. Her parti, kendi oyuyla milletvekili çıkaracak ve bu yolla her siyasi partinin kendi amblemi ile seçime girmesi teşvik edilecek.
TRANSFER TEDBİRİ: TBMM’de kümesinin bulunması artık seçime katılma hakkı elde etmede bir mana taşımayacak. CHP, 2018 seçimlerine katılabilmesi için TBMM’de beş milletvekili olan YETERLİ Parti’ye 15 vekil transfer etmişti. Seçime katılma yeterliliği elde eden partinin bir daha sonraki seçimlere katılabilmesi için, Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen müddetler içerisinde ilçe, vilayet ve büyük kongrelerini üst üste iki seferden fazla ihmal etmemiş olması gerekecek.
KIDEM YERİNE KURA: Mevcut sistemde vilayet seçim heyeti, vilayet merkezinde nazaranv yapan en kıdemli hâkimin başkanlığında merkez ilçe seçim heyeti liderlerinden daha sonra gelen en kıdemli iki üyeden oluşuyor. Yapılacak düzenleme ile bir lider, iki asıl ve iki de yedek üyeden oluşacak vilayet seçim heyetleri, artık vilayet merkezinde bakılırsav yapan ve 1. sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden birinci derece isimli yargı adalet komitesince yapılan kura çekimiyle tespit edilecek.
500 BİN VATANDAŞA OY İMKÂNI: Mahallî seçimlerde seçmenin yerleşim yeri adresine nazaran oluşturulan bir yıl evvelki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme süreçleri yapılacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler, en son seçmen olduğu adrese bakılırsa seçmen listelerine kaydedilecek. Türkiye’de bu durumda 500 bin vatandaş bulunduğu tabir ediliyor.
‘Erken seçim tartışması bitmiştir’
Yazıcı ve Yıldız, ortak basın toplantısında basın mensuplarının sorularını da yanıtladı. Yazıcı, “Muhalefetten barajın daha da aşağı çekilmesine ait teklif gelirse bakışınız ne olur?” sorusuna “Bizim teklifimiz yüzde 7’ye indirilmesi. Bu sayısı belirlerken biz dataları bu biçimde değerlendirdik, bu biçimde uygun gördük. Lakin Meclis ne yapar, O Meclis’in iradesi” karşılığını verdi. Yıldız ise, “aslına bakarsanız seçim ittifakı ile baraj sıfırlanmıştır. Bunun için 7 olmasının ya da 5 olmasının fazla da bir ehemmiyeti kalmamıştır” dedi.
Yıldız, teklifle erken seçim tartışmalarının sona erip ermediğine ait soru üzerine de, “Anayasanın 67. hususu açık. yeniden izaha gerek var mı? Bu kanun yürürlüğe girdikten daha sonraki 1 yıl ortasında yapılacak seçimlerde uygulanmaz. Bundan dolayı erken seçim tartışmalarına da son verilmiştir” diye konuştu.
Radikal değişim
Teklif, birinci sefer 2018 seçimlerinde uygulanan ülke barajlı/ittifaklı d’Hondt sisteminin, ittifak ortasında az oy alan partilere getirdiği avantajı ortadan kaldırıyor. Yeni sistemde ittifaka katılan partilerin yalnızca yüzde 7 barajını geçmesi sağlanarak, bu partilerin sırf yüzde 2 ya da yüzde 3 oy ile vekil çıkarılabilen İstanbul, Ankara, İzmir üzere büyük vilayetlerde kendi vekilini çıkarabilmesini mümkün hale getiriliyor. Küçük vilayetlerde ise ittifaka katılan partilerin aldıkları oy oranlarının milletvekili çıkarmaya yetmemesi, oylarının “boşa gitmesi” manasına gelecek. Mevcut sistemde ittifak ortasındaki küçük partilerin seçim etraflarından topladıkları oylar, milletvekili çıkarmaya yetmese de ittifak ortasında kullanılıyor ve ittifakın büyük ortağının çıkaracağı vekil sayısına tesir ediyordu. Bu da ittifak ortasında en yüksek oyu alan partileri, ittifak ortağı öteki partilere bakılırsa daha avantajlı bir pozisyona oturtmuştu. Örneğin AK Parti, 2018 seçimlerinde yüzde 42.56’lık oy oranıyla Meclis’teki sandalyelerin yüzde 49.17’sini elde ederken, ittifak ortağı MHP aldığı yüzde 11.10’luk oy oranıyla Meclis’in yüzde 8.17’sini kazanabilmişti. Teklif edilen yeni sistemde ise, mesela Millet İttifakı’nın ortasındaki küçük partiler, çatı olarak Millet İttifakı’nın oy oranının yüzde 7’yi geçmesi halinde barajı geçmiş sayılacaklar. Lakin bu partiler bilhassa küçük vilayetlerde milletvekili çıkarabilecek oy oranına ulaşamadıkları takdirde hem milletvekili çıkaramayacak birebir vakitte aldıkları toplam oy, ittifakın büyük ortaklarının işine yaramayacak.
BARAJ YÜZDE 7: Genel seçimlerde milletvekili çıkarabilmek için aşılması gereken seçim barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüldü. Seçim ittifakı yapılması halinde yüzde 7’lik barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı temel alınacak ve bu siyasi partiler için ayrıyeten baraj hesaplaması yapılmayacak. AK Parti kaynakları, bu düzenlemede bilhassa son seçimlerde CHP seçmeninin HDP’ye barajı aşabilmesi için verdiği “emanet oyların” da tesirli olduğunu belirtiyor.
VEKİL DAĞILIMI: İttifakın aldığı oy toplamı yüzde 7’yi geçtiği takdirde, seçim etraflarında milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak ortasında yer alan her bir partinin o seçim etrafında aldığı oy sayısı dikkate alınarak d’Hondt sistemine nazaran yapılacak. Yani ittifak olarak yüzde 7 barajını geçen partiler, seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan, ortasında bulunduğu ittifakın “artık oy”undan faydalanarak milletvekili çıkaramayacak. Her parti, kendi oyuyla milletvekili çıkaracak ve bu yolla her siyasi partinin kendi amblemi ile seçime girmesi teşvik edilecek.
TRANSFER TEDBİRİ: TBMM’de kümesinin bulunması artık seçime katılma hakkı elde etmede bir mana taşımayacak. CHP, 2018 seçimlerine katılabilmesi için TBMM’de beş milletvekili olan YETERLİ Parti’ye 15 vekil transfer etmişti. Seçime katılma yeterliliği elde eden partinin bir daha sonraki seçimlere katılabilmesi için, Siyasi Partiler Kanunu’nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen müddetler içerisinde ilçe, vilayet ve büyük kongrelerini üst üste iki seferden fazla ihmal etmemiş olması gerekecek.
KIDEM YERİNE KURA: Mevcut sistemde vilayet seçim heyeti, vilayet merkezinde nazaranv yapan en kıdemli hâkimin başkanlığında merkez ilçe seçim heyeti liderlerinden daha sonra gelen en kıdemli iki üyeden oluşuyor. Yapılacak düzenleme ile bir lider, iki asıl ve iki de yedek üyeden oluşacak vilayet seçim heyetleri, artık vilayet merkezinde bakılırsav yapan ve 1. sınıfa ayrılmış yargıçlar içinden birinci derece isimli yargı adalet komitesince yapılan kura çekimiyle tespit edilecek.
500 BİN VATANDAŞA OY İMKÂNI: Mahallî seçimlerde seçmenin yerleşim yeri adresine nazaran oluşturulan bir yıl evvelki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme süreçleri yapılacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler, en son seçmen olduğu adrese bakılırsa seçmen listelerine kaydedilecek. Türkiye’de bu durumda 500 bin vatandaş bulunduğu tabir ediliyor.
‘Erken seçim tartışması bitmiştir’
Yazıcı ve Yıldız, ortak basın toplantısında basın mensuplarının sorularını da yanıtladı. Yazıcı, “Muhalefetten barajın daha da aşağı çekilmesine ait teklif gelirse bakışınız ne olur?” sorusuna “Bizim teklifimiz yüzde 7’ye indirilmesi. Bu sayısı belirlerken biz dataları bu biçimde değerlendirdik, bu biçimde uygun gördük. Lakin Meclis ne yapar, O Meclis’in iradesi” karşılığını verdi. Yıldız ise, “aslına bakarsanız seçim ittifakı ile baraj sıfırlanmıştır. Bunun için 7 olmasının ya da 5 olmasının fazla da bir ehemmiyeti kalmamıştır” dedi.
Yıldız, teklifle erken seçim tartışmalarının sona erip ermediğine ait soru üzerine de, “Anayasanın 67. hususu açık. yeniden izaha gerek var mı? Bu kanun yürürlüğe girdikten daha sonraki 1 yıl ortasında yapılacak seçimlerde uygulanmaz. Bundan dolayı erken seçim tartışmalarına da son verilmiştir” diye konuştu.
Radikal değişim
Teklif, birinci sefer 2018 seçimlerinde uygulanan ülke barajlı/ittifaklı d’Hondt sisteminin, ittifak ortasında az oy alan partilere getirdiği avantajı ortadan kaldırıyor. Yeni sistemde ittifaka katılan partilerin yalnızca yüzde 7 barajını geçmesi sağlanarak, bu partilerin sırf yüzde 2 ya da yüzde 3 oy ile vekil çıkarılabilen İstanbul, Ankara, İzmir üzere büyük vilayetlerde kendi vekilini çıkarabilmesini mümkün hale getiriliyor. Küçük vilayetlerde ise ittifaka katılan partilerin aldıkları oy oranlarının milletvekili çıkarmaya yetmemesi, oylarının “boşa gitmesi” manasına gelecek. Mevcut sistemde ittifak ortasındaki küçük partilerin seçim etraflarından topladıkları oylar, milletvekili çıkarmaya yetmese de ittifak ortasında kullanılıyor ve ittifakın büyük ortağının çıkaracağı vekil sayısına tesir ediyordu. Bu da ittifak ortasında en yüksek oyu alan partileri, ittifak ortağı öteki partilere bakılırsa daha avantajlı bir pozisyona oturtmuştu. Örneğin AK Parti, 2018 seçimlerinde yüzde 42.56’lık oy oranıyla Meclis’teki sandalyelerin yüzde 49.17’sini elde ederken, ittifak ortağı MHP aldığı yüzde 11.10’luk oy oranıyla Meclis’in yüzde 8.17’sini kazanabilmişti. Teklif edilen yeni sistemde ise, mesela Millet İttifakı’nın ortasındaki küçük partiler, çatı olarak Millet İttifakı’nın oy oranının yüzde 7’yi geçmesi halinde barajı geçmiş sayılacaklar. Lakin bu partiler bilhassa küçük vilayetlerde milletvekili çıkarabilecek oy oranına ulaşamadıkları takdirde hem milletvekili çıkaramayacak birebir vakitte aldıkları toplam oy, ittifakın büyük ortaklarının işine yaramayacak.